# 8

Dag vriendjes, vriendinnetjes, familie, bekenden, collega’s, klasgenootjes, Suriname-, Ethiopië-gangers , volslagen onbekenden!

Alweer mijn achtste blog en heb er dit keer flink m’n best op gedaan, mijn welgemeende excuses aan mensen die al in tijdnood zaten :p! Fam. Hilbink en Veldhuis bedankt voor het kaartje en de Special Edition van het clubblad, heb ze beide direct verslonden :D! Een speciaal bedankje gaat uit naar v.v. N.K.V.V. die ervoor gezorgd hebben dat het pakketje met daarin vijftien voetbalshirts en broekjes op plaats van bestemming aan is gekomen! Ik ga er een goed doel voor zoeken en foto’s zullen dan volgen :)! Wat leuk trouwens van de Nederlands-nieuws update van jullie zijde! Zo blijf ik toch enigszins op de hoogte en ben ik me er ook gelijk weer van bewust dat ik ook dingen mis. Najah aan de andere kant maak ik natuurlijk genoeg mee en dat weegt driedubbel positief op tegen dat andere, dus zal verder niet klagen :p! Dit is gewoon alweer de vijfde (en inmiddels ook zesde) week dat ik jullie, en mijn, koude en natte kikkerlandje (toen trouwens nog niet) heb verruild voor het warme Zambia… Moet zeggen dat ik aan de temperaturen hier wel kan wennen, herfstvakantie met temperaturen tussen de 30 en 35 graden was mij tot voor kort onbekend, maar nu zit ik hier. We hebben in al die tijd welgeteld één regenbui van anderhalve minuut op ons hoofd gehad toen we terugkwamen uit een barretje. Dat is alweer drie weken geleden en allang vergeten. Ik gooi het er nu nog maar even uit, want in november begint hier het regenseizoen. De ene Zambiaan zegt dat het dan aangenamer wordt, de volgende spreekt dit tegen door te spreken over ‘echt drukkende warmte door de vochtigheid’… Over een paar blogs zal een Drent vast vertellen hoe het voelt. Diezelfde Drent zal ook omschrijven hoe het er in een Zambiaanse gevangenis uitziet.

Voor ons project ben ik zoals jullie waarschijnlijk bezig met Home Based Care (HBC). HBC verzorgt verschillende activiteiten: in de woongemeenschappen verzorgen ze bijvoorbeeld de medicatie en zorg voor HIV/AIDS-patiënten, runnen ze zogenaamde Health Centers (kleinschalige klinieken voor zwangerschappen, malariabehandelingen etc.) en een activiteit van Brother Spennet binnen HBC is het bezoeken van de gevangenis om daar met de gevangenen te spreken over het geloof, hen de mogelijkheid tot biechten biedt en daarbij ook gezondheidsproblematiek bespreekt. Zo kwam het dat wij woensdag tweeëntwintig oktober met vijf man sterk in de mannen- en vrouwenafdeling van de ‘Prison of Chipata’ stonden, Brother Spennet, Sister Margret, Boukje, Nilesh en mijn eigen persoontje. Nilesh is een econoom uit Engeland, of zoals hij het zelf met z’n Engelse accent zegt: “I’m from the UK”. Hij werkt twee maanden vrijwillig voor Voluntarily Services Overseas(VSO) voor het Bisdom om de structuur en organisatie van de HBC te bekijken en verbeteren, het is een erg aardige, ervaren en bovendien slimme man, denk dat we veel aan elkaar kunnen hebben! Zo denkt hij bijvoorbeeld ook volop met ons mee voor eventuele op te zetten projecten, echt leuk.

Okay, weer terug naar de Prison of Chipata. Elke woensdagmiddag gaat Brother er dus heen om te bidden, zingen en activiteiten uit te voeren met de gevangenen. Dat wij mee mochten, en een volgende keer weer mee mogen, is echt uniek! Zelfs het bezoek van de gevangenen komt namelijk absoluut niet binnen de hekken. Het ‘bezoekuur’ bestaat uit een op vijf meter afstand en vijf á tien minuten durend gesprek door twee hekken heen. De gevangenis was, en is, er eentje zoals ik die uit een oude film voorstel: een kwartier buiten de stad,één hobbelig weggetje wat er heen leidt en vanaf een afstandje zijn verschillende barakken en de wat hoger gelegen watertanks te onderscheiden. Eenmaal aangekomen blijkt er een tweedeling tussen het mannen- en vrouwendeel, respectievelijk 497 en 11, te zijn. De vrouwen hebben een hok van ongeveer negen bij negen om met z’n elven en één baby te slapen, daarin zit ook de wc en de douche bij in, ’t is en blijft een gevangenis… Dit hok wordt omheind door een hek met wat prikkeldraad en bewaakt door één bewaakster die de, zo ongeveer openstaande, deur een beetje in de gaten houdt. Er staat zelfs een boom naast het hek waar je in zou kunnen klimmen om vervolgens via de takken aan de andere kant weer op de grond te landen (Waarom ik op zulke dingen lette? Geen idee :p…). We hebben hier vijftien minuutjes gezeten, hebben ons allemaal over en weer voorgesteld en de Sister ging daarna alleen verder. Hier blijkt maar weer eens dat criminaliteit niet aan iemands gezicht af te lezen is. Zoals we daar zaten had het evengoed een gezellige bijeenkomst van de theeclub kunnen zijn, maar bij navraag zaten de meeste vrouwen echter vast voor moord op hun man… Voor ons vieren was het tijd naar de mannenafdeling te gaan.

Hangslot één ging van hek één en tien meter later ging hangslot twee van hek twee en voor we het wisten stonden we binnen. Sta je dan met je goede gedrag op één groot terrein, ongeveer tien barakken en bijna vijfhonderd gevangenen. Iedereen op het terrein kan vrij rondlopen en de aandacht was al snel op de man in toga en die drie blanken gevestigd. Midden op het terrein stond een soort van gebouwtje waar het gebeuren plaats zou vinden. Eenmaal binnen werd er met een bankje gesjouwd waar wij, met tegenzin, op moesten gaan zitten. Maar ja, wat doe je op zo’n moment? Eigenlijk wil je gewoon op de grond zitten zoals ook alle tweehonderd aanwezige gevangenen, aan de andere kant wil je ze niet beledigen door het aangeboden bankje af te slaan. Zo zaten wij dus uiteindelijk vooraan op de bank de boel te aanschouwen. Bewonderenswaardig hoe stil iedereen was, Brother Spennet begon te spreken en in zijn stiltes kon je een speld horen vallen. Letterlijk iedereen hing aan zijn lippen en vol ontzag keken ze naar hem op. Uiteindelijk was het een soort van introductie voor de komende weken en werden er verschillende problemen besproken waar ze mee zaten, twee van deze items waren het eten en scheermesjes. Ze krijgen hier één keer per dag om 15:00 uur eten en voor mensen die behandeld worden tegen HIV/AIDS is dat te weinig. Daarnaast is er een groot gebrek aan scheermesjes en 99% van de mannen gaat hier voor coupe ‘kaal’, kapperssnijwonden in combinatie met de Aidsproblematiek is natuurlijk niet bevorderlijk. Zo is er het één en ander besproken en beloofd en was het na een uur genoeg geweest. Opeens kwamen er voor onze neus, voor in de zaal, twintig mannen in een kring bij elkaar staan en wat er toen gebeurde was overweldigend. We hadden alle drie het idee dat ze ging zingen, maar het stemgeluid dat gezamenlijk uit deze mannen voortkwam overtrof alle verwachtingen en deed al mijn haren overeind staan van ontroering. Na afloop heel wat handen geschud en hen bedankt voor het optreden en aanwezig mogen zijn bij deze bijeenkomst. Opvallend was het hoe gestructureerd en gemoedelijk alles verliep, niet de sfeer die je bij een gevangenis in gedachten hebt? Al met al dus een erg indrukwekkende ervaring!

Donderdag was het tijd voor een trip naar één van de Parishes waarin HBC actief is, Minchinji (50 km. van Chipata). Hier zouden we dan daadwerkelijk de setting bekijken waarin cliënten leefden en hun zorg krijgen en spreken met de coördinator en verpleegkundige van dit district om zo misschien ook weer wat problemen boven water te krijgen? Hier kwamen de gebruikelijke problemen weer als eerste aan het licht: te weinig transportmogelijkheden en er is geen kleine compensatie/beloning voor de vrijwilligers mogelijk. Na even navragen kwam er echter iets aan het licht dat we nog niet eerder hadden gehoord. Om mensen te laten testen op HIV/AIDS moet hun CD4 gehalte (afweer cellen) in het bloed worden gemeten om hierop hun medicatie af te stemmen en bepalen. Dit apparaat staat alleen in het ‘General Hospital’ in Chipata en deze is bijna altijd overbezet. Mensen die nog niet zijn getest moet hier twee of drie keer heen om uiteindelijk medicatie te krijgen. Probleem daarbij is dus de drukte en de reis erheen, die voor bijna iedereen te duur is (40.000 kwacha (=8 euro)). Gezamenlijk reizen of bloed afnemen zou een optie zijn, maar dan is er dus het punt van beschikbaarheid van de machine. De aanschaf van zo’n machine voor de HBC zou voor veel mensen betekenen dat ze zich kunnen laten testen, op medicatie over zouden kunnen gaan en weer een redelijk normaal leven kunnen leiden in plaats van overgeleverd zijn aan de ziekte. Over de prijs en het hoe en wat omtrent zo’n machine willen we komende week/weken uitzoeken. Als deze geplaatst zou worden op het Central Office zit hier misschien wel perspectief voor Verpleegkunde studenten, enfin we zullen zien. Diezelfde dag hebben we ook een rondleiding gehad op het Health Center dat daar gerund werd. Er was een kinder-, mannen- en vrouwenafdeling voor allerlei kwalen en een kraamafdeling. Het archief bestond uit meer dan tienduizend kleine schriftjes die doorgingen voor de dossiers van de cliënten. De wachtrijen waren op Zambiaans, heel druk, lang en warm...

’s Middags gingen we met negen mensen naar de huizen van cliënten om te zien hoe zij leven en in wat voor setting zij de zorg krijgen. Zo liepen we in de brandende zon richting een paar stenen huisjes die er van buiten best goed uitzagen. Eenmaal binnen bleek het een kleine en donkere ruimte te zijn met daarin vijf kleine kamertjes. Hier leefde een vrouw, haar vijf kinderen en haar moeder (de man was vertrokken). De vrouw kreeg zorg van de Caregivers en was sinds de start met de medicatie erg opgeknapt, echter door voedseltekort was ze toch zwak en heeft haar moeder bijna alle zorg op zich genomen. Daarna zouden we naar een jong meisje gaan wie ergens achteraf woonde. De Jeep stoof volgepropt ongeveer vier kilometer over de rode wegen richting bush-bush totdat de ‘weggetjes’ zo smal werden dat de takken de auto aan weerszijden raakten en we bij een paar hutjes kwamen. Het blijft prachtig om elke keer te zien, ‘over and over again’… Smalle wegen, dode boompjes, groene boompjes, complete rust, één en al natuur en dan *BAM* een paar hutjes uit het niets met daaromheen het levendige dat er bij hoort. Dat levendige bestaat uit vrouwen rondom bracers die shima maken en rondlopende kinderen, kippen en geiten. Mannen heb ik beduidend minder vaak gezien, zij zijn volgens zeggen vaak op het land aan het werk. Bij aankomst in het kleine dorpje (lees: zeven hutjes bij elkaar) bleek het meisje niet thuis te zijn, maar op school, goede zaak dus! De afstand die we inmiddels hadden afgelegd wordt normaal gesproken altijd door een Caregiver gelopen. Het werk van Caregivers is en blijft op vrijwillige basis en ik vroeg me af hoe ze dat volhouden, om een uur zorg te verlenen zijn ze namelijk soms vier of vijf uur onderweg. Kostbare tijd die ze dan niet meer in hun eigen werk (vaak landbouw) kunnen stoppen. De reden van de meeste Caregivers om voor het vrijwillige werk te kiezen komt neer op ‘naastenliefde’, al gaven ze wel aan dat het soms niet gemakkelijk was en zeker niet makkelijker wordt. In het begin hebben ze namelijk veel steun gehad van het World Food Program en was er veel eten om uit te delen, dit gaf vanzelfsprekend veel voldoening voor hen. Vooral de cliënten die ART (Anti Retroviral Therapy = medicatie om Aids te remmen) gebruiken moeten goed eten en hebben daar baat bij. De insteek van het World Food Program zou volgens mij moeten zijn om de lokale bevolking tijdelijke steun in de vorm van voedsel te geven om tegelijkertijd een manier te vinden waarmee ze de bevolking op langere termijn kunnen helpen. Dit laatste is hier jammer genoeg niet het geval geweest en er is de mensen niet duidelijk gemaakt dat de hulp maar tijdelijk was. Het programma is nu twee jaar gestopt en nog zie je kinderen naar de straat rennen, met hun handen opgehouden als vraag naar voedsel, wanneer ze een witte Jeep aan zien komen rijden, een witte Jeep staat voor hen gelijk aan blanken/sponsoren en daarmee eten. In elk gesprek kwam dan ook weer de problematiek van voedseltekort aan het licht en daarbij is transport een groot probleem. De afstanden die ze af moeten leggen zijn eigenlijk te ver om te lopen en fietsen zouden een uitkomst zijn. Twee hele grote problemen, maar daar kunnen een paar Verpleegkunde-studenten de komende jaren niet heel veel aan veranderen volgens mij.

Het volgende dorp dat we aandeden was de grootste Village tot nu toe, er zouden ongeveer vijfhonderd mensen wonen in de typische Afrikaanse hutjes. Hier hebben we met een man gepraat die voor Zambiaanse begrippen vrij oud was, hij was ooit gestart met z’n medicatie, maar moest gedwongen stoppen waardoor hij nu immuun is geworden voor de medicatie. Tegelijkertijd was het hele dorp uitgelopen om te zien wat wij kwamen doen, het tafereel van rennende kinderen die ons uitzwaaien blijft mooi. Thuisgekomen (zo voelt ’t wel :)) zat ik vol indrukken alleen kwam een spin daar een bruut einde aan maken. Rustig etende vond Mr. Spider het tijd om ons te storen, alleen werd hem dit fataal, in de elektrische vliegenmepper van R-J moest hij namelijk zijn meerdere erkennen. Als iemand zich verveeld en verstand van spinnen heeft (of kan Googlen) ben ik wel benieuwd naar de naam van het beestje en wat hij/zij kan doen als hij ons bijt (zie foto’s). De mensen hier zeggen namelijk dat ie giftig is en je na een beet naar het ziekenhuis moet.
Zaterdag hadden de dames van Youth Work een activiteit waarvoor wij ook waren uitgenodigd. Na eerst ramptoerist te hebben gespeelde bij een brandje ging we die kant op. Weet niet of ik het heb genoemd, maar mensen branden hier echt alles plat. De één zegt dat ze ’t voor het houtskool is, de andere zegt dat het een gewoonte is en nummer drie zegt dat ze er de slangen mee doden/verjagen. De jeugd heeft ons nog maar weer eens even benadrukt hoe goed ze kunnen dansen. Ze waarderen het erg als ze je met ze mee probeert te dansen, maar je weet dat je het stijfste stelletje bij elkaar bent als je gaat vergelijken :p. Hoe dan ook, het was leuk en laat en zondag tijd om de kerk en dam te bezoeken. Helaas ging het tripje naar de dam door transportproblemen niet door en werd het weer eens lamballen. Dit verveelde snel en om drie uur zijn we vertrokken voor weer een bergwandeling. Osborne en Felix, onze buurjongens, vergezelden ons. Volgepakt met water en gewapend met onze bergschoenen gingen we die kant op, het was uiteindelijk een mooie tweeënhalf uur durende off-road klim met prachtig uitzicht. Nadat we er gisteren weer eens opgewezen waren hoe stijf we als ‘blanken’ zijn, werd nu duidelijk hoeveel beter zij in conditionele staat zijn. Felix heeft geen druppel gedronken en gezweet en liep rustig op z’n slippertjes naast ons terwijl wij het tegenovergestelde vertegenwoordigden :)…

Maandag, dinsdag en woensdag was het tijd om er even tussenuit te gaan in het kader van ons project. Samen met Sister Margret en Nilesh ging we richting Minga, Petauke en Katete om daar de ziekenhuizen en HBC’s te bezoeken en weer in het veld te kijken hoe het er allemaal aan toe gaat. Maandagochtend om acht uur stond het vertrek gepland en om tien uur vertrokken we uiteindelijk, Zambiaans van begin tot eind. Na drie uur kwamen we aan bij een Fathers House waar we ook de nacht door zouden brengen. ’s Middags hebben we een tour door het Minga Hospital gehad wat geleid werd door een delegatie Sisters uit Tanzania die tijdens hun religieuze opleiding ook waren opgeleid tot verpleegkundigen. Zo’n ziekenhuis is in de verste verte niet te vergelijken met wat wij kennen, maar de voorzieningen zagen er in orde uit. Het grootste probleem ligt in de ziekenhuis bij de bezetting, er heerst een landelijk te kort aan artsen en verpleegkundigen en dat werkt door in de bezetting. Heel wat vragen afgevuurd en wat informatie rijker gingen we richting onze tweede warme maaltijd van die dag (twee keer: shima, rijst, patat, cabbage, soep, chicken en beef) bij de Sisters. Uitgegeten gingen we richting huis waar de derde warme maaltijd van die dag op ons stond te wachten, vriendelijk hebben we bedankt. ’s Avonds samen met Boukje en Nilesh al onze gedachten en ervaringen uitwisselt en opgemaakt voor een warme nacht in een klamboe met de grote gaten. Dinsdag hebben we van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat cliënten bezocht en coördinatoren gesproken. De eerste drie gesprekken waren erg nuttig, maar de laatste vier kwamen neer op het stellen van dezelfde vragen en het horen van dezelfde antwoorden. Samen met de hitte en het weinige eten ging ik om elf uur moe richting m’n bed. De nacht was echt een ramp omdat de waakhond van het gebouw vier meter verder op stond te janken en hier verder niemand last van had. Een bezoek aan het één grootste ziekenhuizen van dit district stond voor woensdag op de planning, het Sint Francis Hospital. Dit 340 bedden tellende ziekenhuis wordt gerund door een Engels geïmmigreerd stel en werkt met veel vrijwilligers van overzee. De voorzieningen hier zijn erg goed en de wachtrijen daarom misschien ook wel zo lang? Mensen schijnen vanuit heel Zambia hier naar toe te komen omdat de zorg wordt verleend door vriendelijker en meer gemotiveerd personeel in vergelijking tot de ziekenhuizen van de overheid. Toen ik er rondliep vroeg ik me af waarom ik daar niet gewoon lekker een half jaar stage kon lopen in plaats van een project op te zetten :p… De nacht had ons alle drie opgebroken en om 17:00 uur konden we gelijk aanschuiven bij ons avondeten. Had niet gedacht dat ik ooit snert zou eten terwijl het 35 graden was, het smaakte voortreffelijk! Ik hoorde trouwens dat jullie wel ‘snert-temperaturen’ hebben :p? Dat wordt echt wennen als ik in januari land volgens mij, donderdag was het namelijk 28 graden en zaten we hier met kippenvel en even later een vest :)…

Donderdag 30 oktober was de dag waar alle Zambianen de afgelopen tijd naar toe hebben geleefd, ze moesten naar de stembus voor de presidentsverkiezingen. De hele maand zijn we doodgegooid met posters, liedjes en parades van Meneer Banda en Sata, de grote favorieten. Ben benieuwd of we er iets van gaan merken als bekend is geworden wie de winnaar is.

Wat mij betreft is mijn blog hiermee weer helemaal up-to-date en ik lees/hoor en schrijf ’t wel weer:)! Rustig aan doen in daar in Nederland en ik zal hier nog even van de temperaturen genieten :p...

Liefs Frankie…

Ps. Foto's zullen even op zich moete laten wachten, vandaag is internet echt heel langzaam! Heb wel een update van foto's bij het safari verhaal gedaan!