# 9

Dag vriendjes, vriendinnetjes, familie, bekenden, collega’s, klasgenootjes, Suriname-, Ethiopië-gangers en volslagen onbekenden!

't Heeft inderdaad even geduurd, maar laat ik verder gaan waar ik de vorige keer ben gebleven, de vrijdag. Vrijdag was de dag na ‘Fourty Days and Fourty Nights’ en tevens Ruben’s verjaardag . Dubbele reden voor een feestje dus en voor hem begon dit al erg vroeg. Het is in Zambia de traditie, althans dat hebben wij ons wijs laten maken, om de jarige met emmers water nat te gooien. Zo kwam het dat wij om half zeven met z’n allen vol energie klaarstonden om Ruben te verrassen. Corrida, onze buurvrouw, wou ons hier graag bij assisteren en lokte de onschuldige jarige naar buiten. Om het hoekje stonden zes grinnikende mensen met pannen en emmers water en voor hij er erg in had was hij gedoucht :p… Goed begin van een verder rustige dag waarin de ene helft zich heeft bekommerd om de patat oorlog (met ui) en broodjes hamburger en de andere helft met hun onderzoek bezig was. Ik behoorde tot de gelukkige groep van het koken en ben samen met de dames van half twaalf tot half drie bezig geweest om de feestmaaltijd op tafel te zetten. Ondertussen gaf onze keukenprins Sjoerd aanwijzingen om de appeltaart tot een succes- en smaakvol einde te leiden. Dit alles smaakte erg goed kan ik jullie verzekeren :)! ’s Middags hebben we het voor elkaar gekregen om twee kratjes bier te halen. Het is hier normaal dat wanneer je een kratje koopt, op de markt, dat je er ook één inlevert, als een soort van statiegeld, maar dan op z’n Zambiaans. In de eerste week hebben wij een kratje gekregen van onze buurman en hebben die elke keer in kunnen ruilen. Nu wilden we er echter eentje extra en dat kon uiteindelijk tegen betaling van een paar extra kwacha’s, wij blij, zij blij :D. Ruben sprong nog net geen gat in de lucht toen hij zijn Bob-muts kreeg, maar dat kwam waarschijnlijk meer omdat het daar te warm voor was, blij was hij namelijk wel :p! ’s Avonds hebben we met de hele club en buurmensen rondom het vuur gezeten al kwam de buurman wat later, dit eens een keer niet op z’n typisch Zambiaans…

Hij was namelijk weggeroepen door zijn toekomstige buurman die hem waarschuwde dat er een dief in zijn huis rondsloop. Hij bouwt een paar honderd meter verderop zijn nieuwe huis en houdt daarin tevens een stuk of honderd kippen voor de handel. Een Zambiaan dacht er daar wel even drie van te mogen ‘lenen’, helaas pindakaas. De buurman was er heen gegaan, maar was daarop met een mes bedreigd en snel richting ons gegaan. In tussentijd was de wacht van het terrein al een jongen tegengekomen met drie kippen wat hij niet vertrouwde. Wij waren inmiddels met alle jongens en Noël richting zijn huis gelopen om de boel te inspecteren en dicht te timmeren en zaten daarna rondom het kampvuur lekker te genieten van een, bijna, koud biertje totdat Noël weg werd geroepen met de mededeling dat ze de dader te pakken hadden. In Nederland zou je zeggen: politie erbij, nachtje cel en morgenvroeg weer vrij, in Zambia niet. Noël keerde namelijk met geboeide dief terug zodat zijn vrouw de dief eens even de waarheid kon zeggen en dat er een ‘persoonlijk tintje’ aan de diefstal zou worden gegeven, bizar om te zien hoe dat hier gaat. Noël heeft de jongen meegenomen naar het politiebureau waar ze echter een dronken politieambtenaar aantroffen die hem vertelde zich niet zo druk te moeten maken om drie kippen en toen was het hek natuurlijk van de dam. Uiteindelijk is Noël de volgende dag teruggekeerd waar hij een beschaamde ambtenaar aantrof en hem zijn excuses aanbood. Het slachtoffer mag in Zambia kiezen wat hij/zij wil: de dader opsluiten of de aangedane schade terug laten betalen. De dader zit op ’t moment van schrijven vast, maar heeft voordat hij daar zat van verschillende mensen, op verschillende plaatsen en goed pak rammel gehad, en dan ook echt goed. Uiteindelijk was de avond nog lekker chill met goede muziek, wat biertjes, een kampvuur en goed gezelschap :)! De sterrenhemel is hier trouwens enorm mooi, geen lichtvervuiling en daardoor gigantisch veel sterren!

Zaterdag waren we uitgenodigd om de Art Gallery van Bob te komen bekijken. Bob heet eigenlijk Simon, maar een persoon met zo’n rastabos verscholen onder een grote zwart-rood-groen-gele muts staat al snel gelijk aan een zekere Bob M. :)! Bob was er volgens eigen zeggen op z’n Zambiaans de hele dag, maar toen wij er kwamen waren er alleen vier andere Bobs… Desalniettemin hebben we er wat mooie kunstwerken kunnen bewonderen en hopen de volgende keer op een rondleiding van Bob in person… Voordat we de Gallery binnen gingen was er buiten een oefening van een traditionele dansceremonie aan de gang waar we eerst een beetje op afstand naar bleven kijken. Voor je het weet word je namelijk bij je lurven gegrepen en sta je ook te ‘dansen’ en dat wil je niet tussen deze African Hips… Maar eigenlijk werden we direct al naar voren geroepen en zaten we naast de zingende en muziekmakende vrouwenmenigte te genieten van de dansende dames en heren. Na de het dansfestijn en de Gallery zijn we nog op aapjesjacht geweest, maar helaas hebben we ze niet kunnen spotten. Wel weer een hele wandeling gemaakt en andere delen van Chipata gezien onder het genot van een loeihete Afrikaanse zon. Na het avondeten hebben we heel wat vallende sterren kunnen tellen om vervolgens lui in slaap te vallen. Zondag is en blijft de dag van ‘niks-doen’, maar heb me dit keer moeten vergrijpen aan het schoonmaken van de wc. De dobbelsteen op mijn telefoon heeft ons al in veel situaties geholpen om te kiezen wie er de lul zou zijn. Dit keer was hij mij minder goed gezind en kon ik onze rode en stoffige wc schoonmaken, ’t is voor mij ook gelijk de laatste keer deze periode :)! Na ons middageten, dat bestond uit een soepje en één ei, moesten we wel op zoek naar wat lekkers. Dat lekkers vonden we in de vorm van Boso, een tentje waar ik voor twee euro een liter Sprite en een bord patat met salade kreeg, zelfs voor Zambiaanse begrippen was dit goedkoop.

Maandag weer heerlijk op ons kantoortje chill de boel op rij gezet en potentiële projecten en daarbij behorende vragen op rij gezet. De meeste van deze vragen moeten alleen nog systematisch worden uitgewerkt volgens het principe Evidence Based (oftewel ‘op wetenschap gebaseerd’) en op deze methodiek wachten we zo meteen al vier weken. De begeleiding vanuit school lijkt dus wat minder haast met het project te hebben dan wij hebben. Achteraf had ik samen met Boukje in Nederland (lees: op school) al kritischer moeten zijn en meer vragen moeten hebben gesteld, maar dan lijkt alles nog leuk en aardig en één groot avontuur, dat het project los zal lopen geloofde ik op dat moment wel, stom… Maar goed, al met al hebben we al ongeveer 60% van de informatie schat ik en zal het uiteindelijk wel goed komen. De zon en wind waren vanmorgen ongekend warm (vergelijkbaar met de warmte die ik in Mfuwe beschreef) en van 17:00 uur tot 18:00 uur heb ik op ons befaamde ‘muurtje’ gezeten. Hier volgt vast ooit nog een foto van, maar op dit muurtje kunnen we nog net het laatst uurtje zonlicht meepakken en het er dan ongekend relaxed hangen. Vanaf 17:00 uur is het nog een beetje te doen in de zon, maar eerder dan dat ook niet (hoor mij klagen :D). Weet niet of jullie ‘vroeger’ Bassie en Adriaan keken, ik wel, maar daarin koken ze in een bewuste aflevering een ei op een warm geworden motorkap van een auto. Wij willen het proberen op de stalen zitting van een stoel, pal in de zon is het namelijk meer dan zestig graden. Nee ik lieg niet, zie foto :)… ‘Normale’ temperatuur is dan zo rond de veertig…

Een bezoek aan het District Health Office stond voor op de dinsdag gepland. Om even te schetsen wat het verschil tussen informatie verkrijgen in Nederland en Zambia is, het volgende voorbeeld. Als basis voor het onderzoek en verslag hebben we demografische gegeven nodig, in Nederland publiekelijk toegankelijk en vijf muisklikken en twee minuten later zou je klaar zijn, in Zambia niet. ’s Maandags hebben we eerst een wandeling van twintig minuten richting het Municipal Council gemaakt omdat daar ook een Health Office was. In dit bewuste Health Office werden wij vriendelijk doorverwezen naar het District Health Office wat meer dan een half uur de andere kant op lag. Omdat het met vijfendertig a veertig graden niet bepaald ultiem wandelweer is, besloten we dit dus de volgende dag te doen. Na weer een wandeling van twintig minuten rijker te zijn kregen we nul op ons rekest omdat we een brief nodig hadden van onze superieur die ons introduceerde en zou verduidelijken welke informatie we precies behoefden. Dat betekende dus terug wandelen, zelf een brief schrijven (uit naam van onze ‘superieur’), handtekening laten zetten en weer teruggaan. Brief afgegeven en nu maar afwachten wanneer ze de informatie hebben gevonden en wij het krijgen. Gelukkig was het ’s middags nog steeds heerlijk weer en heb ik samen met Ruben op ‘t muurtje gerelaxt en m’n eerste boek uitgelezen. ’s Avonds in bed heb ik het grote boek van Sinterklaas, waar jullie in hebben geschreven, er nog maar eens bij gepakt en dat blijft toch wel heerlijk om te lezen. Plaatjes en foto’s van Afrika/Zambia krijgen nu ineens een plaatsje en woorden krijgen meer betekenis…. De plaatjes waren in eerste instantie ‘maar Afrika-plaatjes’, nu zijn ze plaatsbaar in een dagelijkse leven, mooi om te zien!

Woensdag weer gewerkt op het Office en weer een gesprek gehad met Brother Spennet over resterende vragen en al onze opties. Eigenlijk zijn er heel veel mogelijkheden, maar niet binnen de visie van de minor. Die is namelijk gericht op het Craft Centre en de ontwikkeling daarvan. Eén van de mogelijkheden die we tegen zijn gekomen is bijvoorbeeld een stage in het Rural Health Centre in Minga of misschien wel het St. Francis ziekenhuis, maar dan wordt het een stage buiten de minor in onze ogen, niet iets dat in contact staat met het Craft Centre. Nog iets waarover school (nog?) niet helemaal duidelijk is, Zambiaans afwachten dus… Rond een uurtje of vier ’s middags begon de lucht dicht te trekken en de eerste wannabee regenbui was een feit. Qua regen stelde het niet veel voor, het onweer was iets heviger, maar volgens de buren was het nog niks, we wachten dus vol spanning af :)! Noël is nog steeds erg geïnteresseerd in onze muziek en het branden van cd’s. Zo kwam het dat ’s avonds zijn tweede cd in de maak was, maar daarvoor moest er natuurlijk wel eerst wat muziek uitgekozen worden. We zijn toen in consensus tot de conclusie gekomen dat de muzieksmaak van Noël, en zijn vrienden, een tikkeltje uuuuuuhm, wat zal ik zeggen, vreemd is? De selectie bestaat vooral uit the Vengaboys, Toybox, Aqua, the Backstreet Boys, Westlife etc., fill in for yourself :)!

Donderdag laat ik bij een plaatselijk gebrek aan korte termijn geheugen gemakshalve achterwege. Vrijdag, zaterdag, zondag en maandag waren dagen om wel over naar huis te schrijven, dat doe ik bij deze dan ook :)! Het was namelijk tijd voor een tripje richting Lake Malawi. Lake Malawi ligt zoals de naam misschien wel doet vermoeden in het buurland van Zambia; Malawi. De planning was in eerste instantie om naar Nkhata Bay te gaan, maar dit bleek ongeveer op zevenhonderd kilometer afstand te liggen, anderhalve dag reizen met het openbaar vervoer en voor ons iets teveel van het goede. De keuze is daarna, op aanraden van een Nederlandse studente die zaterdag langskwam met haar zus, gevallen op het plaatsje Salima, gelegen in Senga Bay. Aangezien het taxi-vervoer van het bisdom erg duur was, gingen we het avontuur met het Malawische openbaar vervoer aan. De wekker ging vrijdagmorgen op een, vind ik, erg onchristelijke tijd: kwart voor vier! Je moet er wat voor over hebben. Eén van de Fathers was zo vriendelijk om ons naar de grens te brengen. Zo stonden we om half vijf aan de grens Zambia-Malawi en gingen we op zoek naar de bus die om half vijf zou vertrekken en ons naar Lilongwe zou brengen. Deze bus bestond echter niet, maar er stond wel een scala aan taxi’s startklaar om ons naar Mchinji te brengen. Vanaf Mchinji konden we een bus naar Lilongwe nemen, vanaf daar richting Salima en ook op het laatste stukje zouden er bussen zijn. Voor ik het door had zat ik om half vijf op de achterbank van een doodnormale taxi naast Ferry en Karin bij een onbekende Zambiaan op schoot, voorin zat vrouwlief met hun baby, het was dus gezellig druk! Na tien minuutjes waren we in Mchinji en waren mijn ogen op zoek naar een bus zoals wij die uit het openbaar vervoer kennen. Dat beeld was ik al snel kwijt toen er een stuk of drie Toyota Hiace’s klaarstonden. Voor de niet kenner, het zijn van die smalle busje waarin ze vier banken hebben geschroefd,exclusief de bank voor bestuurder en bijrijders, en waarin uiteindelijk achttien personen passen, geloof het of niet :)! In Mchinji werden we ingeladen en met een gangetje van honderd twintig kilometer per uur reden we richting Lilongwe om daar na anderhalf uur aan te komen. Het busstation van Lilongwe was één groot autokerkhof, zij het met rijdende busjes. Honderden busjes hutje mutje op elkaar en één krioelende mensenmassa. Tijdens het uitstappen had ik nog snel even gevraagd hoeveel we zouden moeten betalen voor een taxi van Lilongwe naar Salima, ongeveer zevenhonderd Malawische Kwacha’s (4,83 euro), dit omdat de Malawische kwacha’s niet te vergelijken zijn met de Zambiaanse, zowel qua uiterlijk als waarde. Uiteindelijk hebben we voor 86 euro met acht personen zo’n slordige vierhonderd kilometer afgelegd. Het eerste beste aanbod wat we op Lilongwe centraal kregen van een taxi chauffeur was 12.000 kwacha per persoon, omgerekend vijftig euro per persoon, en hebben we dan ook vriendelijk afgeslagen. Al snel een taxi gevonden die ons mee wou nemen voor het normale bedrag en daar snel ingestapt, de sfeer was namelijk stukken minder vriendelijk tussen de taxi drivers onderling in vergelijking tot Zambia. Deze taxi stopte na een paar minuten om ons alleen achter te laten, zit je dan met je goede gedrag in de middle of nowhere in de hoop dat je nog wordt opgehaald. Hij was echter vrij snel terug en het bleek dat hij ons niet mee kon nemen, maar een maatje van hem wel, hij had namelijk geen reservewiel en zonder dat durfde hij de reis niet aan. Om acht uur reden we met tien man sterk richting Salima, een bestuurder en ‘propper’. Busstations kennen ze hier niet omdat je op werkelijk elke plaats in kunt stappen, simpelweg achterom kijken en je hand opsteken is genoeg. Een auto ‘eerlijk’ inpakken is ze net zo onbekend als de busstations. Zoals ik vertelde heeft het busje naast de bestuurdersbank er nog vier achter, zo zaten Ruben en Sjoerd naast twee Malawianen en lag ik in m’n eentje heerlijk relaxed met mijn beentjes over elkaar geslagen over de volledige breedte van de bank een boekje te lezen, verschil moet er zijn :)! Op het toppunt van onze reis telde ons busje het volgende aan ballast: achttien volwassenen, twee grote vuilniszakken met suiker, een lading batterijen, een tree eieren, een vuilniszakken met andere bagage en acht grote weekend tassen. In twee woorden: onbetaalbaar en onvergetelijk! Om elf uur waren hadden we dus heel wat kilometers afgelegd en kwamen we aan in een voor ons klein paradijsje: strand, helder water, strak blauwe lucht en ultiem veel zon (sorry voor het weer in Nederland, maar ik geniet er hier daarom dus dubbelop van ;)!). De taxichauffeur pikte bij de laatste stop nog twee snuiters op (z’n vriendjes) die ons morgen wel mee wilden nemen naar een mooi eilandje om ons ‘lizards, birds and fishes’ te laten zien. Nadat we onze Lodge hadden gefikst zaten we met Spearman en Tosh om de tafel om afspraak te maken om de volgende dag met hen te vertrekken naar Lizard Island (tevens Bird Island). Om twaalf uur lagen we heerlijk te dobberen in de zee om daar de komende vier uur ook niet meer uit te komen. Op het strand krioelde het van de Beach Boys die hun souvenirs wilden verkopen, in het begin leuk, maar na vier keer was ik ’t wel flauw (gelukkig stopten ze pas na poging 54 en nadat ik wat gekocht had). Omdat het (weer?) een weekend van ultiem chillen was hebben we naast het zwemmen, zonnen en genieten van sapjes vrijdag verder niets gedaan…

Zaterdagmorgen ging om zeven uur de wekker omdat Spearman met z’n makker om acht uur klaar zou staan. Na een Engels ontbijtje zaten we met smart te wachten, maar dat werd op z’n Afrikaans natuurlijk negen uur :). Eenmaal in de boot werd er geïnformeerd of we wel water mee hadden genomen, kan met een temperatuur van veertig graden wel handig zijn, niet dus. Zo hebben we het per persoon de hele dag uiteindelijk met een halve liter en wat slokjes water uit het meer moeten doen. Eenmaal aangekomen op het onbewoonde eilandje spotten we van afstand een Monitor Lizard van ongeveer anderhalve meter, verder heel veel mini hagedisjes en visjes gezien en hebben we hen geleerd wat ‘moonen’ inhoudt. Nadat iedereen goed verbrand en afgepeigerd was, was het tijd om weer in de boot te klimmen en terug te varen naar de Lodge. ’s Avonds werden we onder het genot van een bord patat getrakteerd op een traditioneel Malawische dans, ik doe het ze wederom niet na.

Zondag zouden we een catamaran gaan huren en hadden we al jetski’s gereserveerd. Helaas ging de eerste niet door omdat het teveel waaide en golfde en de tweede niet omdat een Beach Boy z’n werk niet goed had gedaan :(! Voor nood maar weer dobberen in zee en lezen in de schaduw omdat de zon teveel voor onze blanke lichamen werd. Tevens moesten de taxi’s voor de terugweg worden gefikst en dat kwam neer om voor de zoveelste keer af te dingen op een product, samen met Sjoerd ben ik er redelijk bedreven in geworden. De rit terug op de maandag ging net zo voorspoedig als de heenreis, ultieme afsluiter was wel de laatste taxi: een stationwagon met acht Nederlanders, één Zambiaanse bestuurder en alle bagage. Het kwam er op neer dat Ruben en Kirsten vergezeld van heel wat bagage in de kofferbak zaten, Boukje bij Robbert-Jan, Ferry en Karin op schoot zat en ik met Sjoerd de bijrijderstoel deelde, de rest van de bagage was op het dak geknoopt. Helemaal uitgerust kunnen we dus weer aan de slag met het project. Jelle, het is de bedoeling dat wij een projectplan opleveren waarin concreet staat wat de Verpleegkunde studenten hier de komende vier a vijf jaar gaan doen. Dit projectplan komt voort uit een onderzoeksplan waarin alle informatie wordt gebundeld die wij de afgelopen periode hebben verzameld :)… Tenminste dat is de bedoeling, maar tot nu toe staat er nog steeds bar weinig op papier moet ik eerlijk toegeven, I’ll Blame It On Our Supervisor.

Mensen, kan het niet vaak genoeg noemen dus doe het ook nu nog maar een keer: Thanks voor alle reacties en ik ‘spreek’ jullie op een volgende blog! N.K.V.V. veel plezier op de feestavond! En hopelijk de periode natuurlijk, thanks voor de update :D!!

Liefs Frankie!

Ps. Ilse, Luuk en Linda, is de ring van de boer?